اصلاح مزاج عضوی در طب سنتی | دکتر مجتبی معتمدی
اصلاح مزاج عضوی در طب سنتی | طب سنتی ایران برای هر عضو مزاج خاصی قائل است. تفاوت مزاج اعضای مختلف بدن به علت عملکرد متفاوت آنها و نیازشان به داشتن ویژگی‌های مختلف است. به عنوان مثال قلب که یک عضو عضلانی و پر تحرک است به ناچار باید ویژگی‌های عنصر آتش و مزاج گرم را داشته باشد. اما مغز به علت بافت عصبی و پذیرایی از محرک‌های عصبی فراوان لازم است مزاجی سرد داشته باشد که در این مقاله بیشتر توضیح داده خواهد شد. لازم است بدانید علاوه بر ویژگی‌های ژنتیکی، سبک زندگی هم می‌تواند این مزاج ابتدایی را تغییر دهد.
و البته هر تغییری اگر از حد طبیعی بیشتر شده و موجب سوءمزاج شود؛ می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد آن عضو و در نهایت بیماری فرد بشود. از این میان نقش برخی اعضا و تاثیر آنها بر مزاج کلی بدن و عملکرد فرد پررنگ‌تر است. به همین دلیل اصطلاحاً این اعضا را اعضای رئیسه نامگذاری کرده‌اند.
مغز، قلب و کبد، 3 عضو اصلی رئیسه هستند. دستگاه تناسلی شامل رحم و تخمدان‌ها در خانم‌ها و بیضه در آقایان اعضای رئیسه از نظر تولید مثل به شمار می‌روند. مغز مزاج اصلی سرد و تر، قلب مزاج گرم و خشک و کبد مزاج گرم و تر دارد. اما ذکر این نکته ضروری است که مزاج طبیعی دارای یک طیف است و درجات مختلفی از گرمی و سردی در بین افراد گرم مزاج یا سرد مزاج وجود دارد. بنابراین در یک طیف از عملکرد طبیعی اعضا، گاهی تفاوتهایی در افراد مختلف دیده می‌شود.
دکتر مجتبی معتمدی متخصص طب سنتی اصفهان
بهترین متخصص طب سنتی اصفهان – دایرکتوری دکتر آف
اعضای گرم بدن در طب سنتی
در طب سنتی ایران قلب گرم‌ترین مزاج را دارد و مبدا اصلی شدت گرمی مزاج است. پس از آن اعضای زیر گرم هستند و به همین ترتیب از شدت گرمی مزاجشان کم می‌شود:
قلب، کبد، عضلات، ریه، کلیه، طحال، شریان(سرخرگ) و ورید(سیاهرگ)
اعضای سرد بدن در طب سنتی
مو سردترین و خشک ترین مزاج را در بدن دارد. بعد از آن مزاج استخوان از سایر اعضا سردتر است و پس از آن به ترتیب زیر از شدت سردی مزاج اعضا کم می‌شود:
مو، استخوان، غضروف، رباط، غشا، وتر، عصب، نخاع و مغز
در مباحث قبلی اشاره شد که اخلاط در تشکیل اعضا نقش دارند. اخلاط گروه هایی از مواد بودند که در کبد بعد از خوردن غذا تشکیل می شدند و از راه خون به اعضای مختلف فرستاده می شدند تا موجب رشد و ترمیم بافت هر عضو شوند. اگر فردی بیشتر از غذاهایی که خلط صفرا یا دم تولید می‌کنند، مصرف کند؛ اعضای بدن او که از این مواد تشکیل شده هم از این اخلاط بیشتر برای بازسازی و تغذیه خود استفاده می‌کنند و مزاجشان گرم تر می‌شود.
اما عضوی که هر چه بیشتر از خلط سودا یا بلغم تشکیل شده باشد، مزاج سرد و تری دارد. مزاج عضوی که تقریبا به طور مساوی از همه اخلاط تشکیل شده باشد به اعتدال نزدیک‌تر است؛ از جمله مزاج پوست بدن، به ویژه پوست انگشت سبابه که در گرفتن نبض هم بیشتر استفاده می‌شود. دانستن این نکات در مبحث پیشگیری و درمان بیماری‌ها دارای اهمیت است.
با توجه به این اطلاعات خواهیم دانست به عنوان مثال در شکستگی استخوان، چه مواد غذایی بخوریم تا ترمیم استخوان بهتر صورت بگیرد؟؟
مسلماً استخوان به دلیل داشتن مزاج سرد و خشک، عمدتاً از سودا تشکیل شده است و برای داشتن استخوان‌های سالم‌تر، وجود مواد غذایی که سودای طبیعی در بدن تولید می‌کنند توصیه می‌شود.
اعضای دارای مزاج تر
در مقایسه با پوست که دارای مزاج معتدل است، شحم یا بافت چربی مرطوب‌ترین مزاج را در بدن دارد. با توجه به ویژگی‌های مزاج تر می‌توانید بفهمید که بافت این اعضا دارای قابلیت انعطاف بیشتری نسبت به بقیه اعضای بدن هستند. بر اساس این نظریه بافت چربی نرم و منعطف‌ترین عضو و در نتیجه مرطوب‌ترین عضو است و به ترتیب بقیه اعضای تر عبارتند از:
بافت چربی، بافت لنفاوی، مغز، نخاع، ریه، کبد، طحال، کلیه و عضله
اعضای دارای مزاج خشک
اعضایی که مزاج خشک دارند، اعضایی هستند که نه تنها نیاز به انعطاف پذیری ندارند بلکه باید سفت و محکم باشند. مو و استخوان خشک ترین اعضا هستند و به ترتیب اعضای خشک عبارتند از:
مو، استخوان، غضروف، رباط یا وتر، غشا، شریان، ورید، عصب و قلب
تاثیر سبک زندگی بر مزاج اعضای بدن
اصلاح مزاج عضوی | اگر تا کنون مطالب را با دقت مطالعه کرده‌اید حالا آماده شوید برای بحث جذاب تاثیر سبک زندگی بر مزاج اعضا؛ یعنی چه کنیم تا اعضای سالمتری داشته باشیم. بیشتر به این نکته اشاره کردیم که شناخت مزاج اعضا اعم از سردی یا گرمی و خشکی یا تری به ما در چند مورد کمک می‌کند:
می‌توانیم بفهمیم اسباب ایجاد کننده سردی یا گرمی و … بیشتر بر کدام اعضا تاثیر گذارند؟
مسلماً عضوی که مزاج سردتری دارد بیشتر در معرض سوء مزاج سرد (ناشی از اسباب ایجاد سوء مزاج سرد) قرار می‌گیرد.
یک مثال ساده تر اینکه با قرار گرفتن در هوای سرد، احساس سرمای بیشتری در استخوان‌هایمان می‌کنیم.
می توانیم بفهمیم در صورت بروز ضعف یا بیماری در یک عضو، مصرف و پرهیز از چه مواد غذایی و یا رعایت چه اصولی می‌تواند در بهبود بیماری کمک کننده باشد؟
به عنوان مثال در افراد دچار اضطراب ذهن و اختلال حافظه یک احتمال مهم ضعف مغز است. در اینجا مقویات مغز مواد غذایی هستند که خون خوب با مزاج معتدلی تولید کنند و برای تبدیل شدن به بافت مغز نباید حرارت بالایی وجود داشته باشد. به همین دلیل مصرف بادام و ترکیبات آن مانند شیر بادام یا فرنی بادام توصیه می‌شود.
همچنین با توجه به اینکه به دلیل تاثیر یک عامل قوی دارای حرارت، اضطراب ذهنی ایجاد شده است، باید بیشتر در معرض عوامل ایجاد کننده سردی و رطوبت زا قرار گیرند تا مزاج مغز به حد اعتدال خودش برسد. برعکس در افراد دچار افسردگی که سردی و خشکی مغز موجب این بیماری شده است،مصرف خوراکیهای گرم و تر مانند بادام و شربت زعفران و گلاب اثرات درمانی دارد.
